सोशल मीडियावर दावा केला जात आहे की, भारतीय रिझर्व्ह बँकेने 1 सप्टेंबरपासून पाचशेच्या नोटा बँकमध्ये जमा करणे अनिवार्य केले आहे. बनावट नोटांवर कारवाई करण्यासाठी आणि डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देण्यासाठी हा नवीन नियम जारी केल्याचे म्हटले जात आहे.
फॅक्ट क्रेसेंडोच्या वाचकांनी हा दावा आमच्या व्हॉटसअॅप फॅक्टलाईन क्रमांकवर (9049053770) पाठवून फॅक्ट-चेक करण्याची विनंती केली.
पडताळणीअंती कळाले की, व्हायरल दावा खोटा असून आरबीआयने असा कोणताही निर्णय जारी केलेला नाही.
काय आहे दावा ?
व्हायरल दाव्यामध्ये लिहिले आहे की, “भारतीय रिझर्व्ह बँकेने 500 रुपयांच्या नोटांसाठी नवीन नियम जाहीर केले आहेत. हे नियम 1 सप्टेंबर 2025 पासून लागू होतील. याचा उद्देश रोकड प्रणाली अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित बनवणे आहे. आरबीआयचे हे पाऊल बनावट नोटांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आणि डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी उचलण्यात आले आहे. आता जनतेला जुन्या 500 रुपयांच्या नोटा बँक किंवा अधिकृत ठिकाणी जमा कराव्या लागतील. यामुळे नोटांचे सुरक्षित व्यवस्थापन सुनिश्चित होईल आणि रोकड व्यवहारांमध्ये सुधारणा होईल.”
मूळ पोस्ट – फेसबुक | आर्काइव्ह
तथ्य पडताळणी
सर्वप्रथम आरबीआयने असा कोणता नियम जारी केला असता तर ही मोठी बातमी ठरली असली. परंतु, अशी कोणतीही बातमी अधिकृत माध्यमांवर आढळत नाही.
पुढे आरबीआयच्या अधिकृत वेबसाईटवर ‘मास्टर सर्क्युलर’ आणि ‘प्रेस रिलीज’ या विभागांमध्ये सर्च केल्यावर ‘500 रुपयांच्या नोटांच्या बाबतीत’ असा कोणताही नियम लागू केल्याचे आढळत नाही.
मूळ पोस्ट – आरबीआय
पुढे, अधिक सर्च केल्यावर आरबीआयने 28 एप्रिल रोजी एक नोटिफिकेशन जारी केल्याचे आढळले. या नोटिफिकेशन नुसार, आरबीआयने सर्व बँकांना एटीएमद्वारे 100 व 200 रुपयांच्या नोटा वितरित करण्याची सूचना केली होती. परंतु, या ठिकाणी कुठे ही 500 रुपयांच्या नोटा बंद किंवा बँकमध्ये जमा करण्याच्या सूचना दिलेल्या नाहीत.
मूळ पोस्ट – आरबीआय
दावा व्हायरल होण्याचे कारण ?
काही दिवसांपूर्वी “आरबीआयने बँकांना सप्टेंबर 2025 पासून एटीएममधून 500 रुपयांच्या नोटा देणे थांबवण्यास सांगितले,” असा दावा व्हायरल झाला होता.
परंतु, व्हायरल दाव्याची दखल घेत पीआयबीने 12 जुलै रोजी ट्विट करत या दाव्याचे खंडण केले.
पीआयबीने कॅप्शनमध्ये स्पष्ट केले की, “आरबीआयने अशी कोणतीही सूचना जारी केले नसून 500 रुपयांच्या नोटा कायदेशीर चलन आहे.”
निष्कर्ष
यावरुन सिद्ध होते की, व्हायरल दावा खोटा आहे. आरबीआयने नागरिकांना 1 सप्टेंबरपासून 500 रुपयांच्या नोटा बँकमध्ये जमा करण्याचे आदेश दिलेले नाहीत. खोट्या दाव्यासह पोस्ट व्हायरल होत आहे.
(तुमच्याकडेदेखील काही संशयास्पद मेसेज, पोस्ट, फोटो, व्हिडिओ किंवा बातम्या असतील तर फॅक्ट चेक करून घेण्यासाठी त्या आमच्या व्हॉटसअॅप फॅक्टलाईन क्रमांकवर (9049053770) पाठवा. लेटेस्ट फॅक्ट चेक वाचण्यासाठी फॅक्ट क्रेसेंडोला फेसबुक, इन्स्टाग्राम व ट्विटर येथे फॉलो करा.)
Title:आरबीआयने एक सप्टेंबरपासून 500 रुपयांच्या नोटा बँकमध्ये जमा करण्याचे आदेश दिले का? वाचा सत्य
Fact Check By: SAGAR RAWATEResult: False
